Co z tym językiem?

Dawno, dawno temu, gdy jeszcze studiowałam filologię polską, a konkretnie – byłam studentką pierwszego roku – miałam szczęście (a może raczej – nieszczęście) zetknąć się z polską liryką miłosną i erotyczną z czasów średniowiecza. Nie wiem, czy to szczęście czy nieszczęście, ponieważ w Polsce nie było trubadurów.

Nie było poetów stanu rycerskiego, którzy opiewaliby kobiece wdzięki, przeżywali pocałunki i kontakt fizyczny. Jakoś tak wyszło, że w tamtych czasów lirykę miłosną i erotyczną w Polsce uprawiali „twórcy plebejscy: żacy, klerycy, kopiści czy wędrowni waganci”*. W efekcie nie wykształcił się polski język erotyczny, który nie byłby zapisem terminów medycznych lub wulgaryzmów. Tak przynajmniej głosi wieść gminna. Bo spotkałam się również z teorią, że słownictwo erotyczne zostało wyrzucone z polskich słowników dopiero w latach dwudziestych XX wieku.

Jaka jest prawda? Nie rozstrzygnę tego w tym tekście. Zacytuję za to Ignacego Karpowicza: „Tak, oczywiście, że jest problem z językiem. Bo z jednej strony masz medycznego >>penisa<< i >>waginę<<, masz wulgaryzmy, a z drugiej ten koszmar typu: miała sutki jak płatki fuksji. Cała trudność w języku polskim polega więc na wymyśleniu czegoś pośrodku. Czegoś między >>fuksją<< a >>penisem<<”***.

Ja przyjmuję obie teorie. Bo rzeczywiście nawet Kochanowski (ten z renesansu, od Trenów) erotyki wolał pisać po łacinie niż po polsku. Z drugiej strony, w polskiej literaturze nie brakuje tekstów tzw. nieprzyzwoitych, jak chociażby poniższy.

Jan Kochanowski, Na matematyka
Ziemię pomierzył i głębokie morze,
wie, jako wstają i zachodzą zorze;
Wiatrom rozumie, praktykuje komu,
A sam nie widzi, że ma ku*wę w domu.

Jan Andrzej Morsztyn, Nagrobek Ku*wie

Dialog

P.– Czuj to grób?
K.– Dopychajże!
P.– Czyja to mogiła?
K.– Wleźże dalej, a dzierż się, bym cię nie zrzuciła!
P.– Cóż? Czy tam szkapę jaką na cmentarz wrzucono?
K.– Nie wiem-ci, bo i na mnie dość długo jeżdżono.
P.– A czemuż tak blisko leżysz przy kościele?
K.– JA bym ci tam wolała, gdzie kat łóżka ściele.
P.– Ale jakoż cię zowią?
K.– Ku*wa, ku*wa, bracie.
P.– Tyś to! Więc cię opuszczam.
K.– Ba, lepiej by gacie.
P.– Chyba cię osrać.
K.– Mam i ja tę dziurę, ale wolijż tej zażyć, co nią leżę wzgórę.
P.– Niech cię tam robak wierci!
K.– Cóż, kiedy bez kuśki.
P.– Więc cię tam wąż nadzieje!
K.– I ten – bo maluśki.
P.– Niechże cię diabli łupią, już słowa nie rzekę!
K.– A ty za moją duszę odpraw się choć w r[ę]kę**.

Czy ktokolwiek z was zna te utwory? Bo zastanawiam się, jak pisać o erotyce, skoro słownictwo ubogie, a teksty erotyczne raczej nie pojawiają się na lekcjach języka polskiego albo są tak interpretowane, że tracą swą „nieprzyzwoitą” nutkę.

Można siedzieć i narzekać, że jest źle. Można też zacząć aktywnie tworzyć własny słownik erotyczny lub przywoływać to, co zapomniane i co kiedyś zostało z polszczyzny wyrzucone. Proponuję nie zatrzymywać się na teorii, tylko szukać słów dla siebie i swoich tekstów. Jak? Na początek tworząc listy ze słowami erotycznymi, które znamy. Po drugie – czytać książki i opowiadania, wypisując z nich określenia, które zwróciły naszą uwagę, a może nawet wywołały rumieniec na twarzy. A potem… pisać, pisać, pisać. Używać słów, których zawsze używamy. Zacząć sięgnąć po nowe, które kuszą, na które mamy ochotę.

Źródła cytatów:

* http://staropolska.pl/sredniowiecze/poezja_swiecka/poezja_milosna.htm

** http://marzenieliterackie.blogspot.com/2016/03/jezyk-polski-na-wesoo-czyli-zbior.html

***http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105406,17159440,2014_rok_wedlug__Ksiazek___Jak_sie_pisze_seks.html?order=najfajniejsze_odwrotnie

Krystyna Bezubik – doktor literaturoznawstwa, pisarka, nauczycielka z wieloletnim doświadczeniem, jurorka w konkursach literackich. Autorka programu kursów i warsztatów kreatywnego pisania „Piszę, bo chcę…”

www.PiszeBoChce.pl